زمین‌شیمی و سنگ‌زایی سنگ‌های ریولیتی علمدار در خاور شهرستان تسوج (شمال‌باختری ایران)

ریولیت‏‌‏‌‏‌ علمدار د‏‌ر بلند‏‌ترین قله از رشته کوه‏‌های میشو (قلة علمدار) در خاور شهرستان تسوج رخنمون یافته‌ است. این سنگ‌ها به‌صورت گدازه و دایک درون سازند کهر دیده می‏‌شوند؛‌ ازاین‌رو، سن احتمالی آنها به پرکامبرین نسبت داده شده است. کوارتز، پتاسیم‏‌فلدسپار و اندکی پلاژیوکلاز از کانی‌های سازندة‏‌ این سنگ‌ها هستند. بافت‏‌های همه‌بلورین و یا نیمه‌بلورین، پورفیری با زمینة شیشه‏‌ای، میکرولیتی پورفیری، پرتیتی و جریانی از بافت‏‌های غالب در این سنگ‌ها شمرده می‌شوند. سری ماگمایی ریولیت‌ها بیشتر شوشونیتی تا کالک‌آلکالن پتاسیم بالا ارزیابی شده است. از دیدگاه شاخص اشباع‌شدگی از آلومین، ریولیت‌ها در محدودة ترکیبی پرآلومینوس هستند و ویژگی‌های ریولیت‏‌های A-Type (زیرگروه 2A) را نشان می‏‌دهند. بررسی نمودارهای REE، نشان‌دهندة غنی‏‌شدگی LREE‌ها در برابر MREE‌ها و HREE ‏‌‏‌‏‌هاست. نمودارهای عنکبوتی با آنومالی‏‌ مثبتِ عنصرهای K، Nd و Rb و آنومالی‏‌ منفیِ عنصرهای Ti، Nb و Ta نشان‌دهندة خاستگاه پوستة قاره‏‌ای در پیدایش این سنگ‌ها هستند. برپایة نمودارهای شناسایی خاستگاه ماگما، نمونه‏‌های ریولیتی بررسی‏‌شده در محدودة Post-COLG جای گرفته‌اند و به پهنه‏‌های پسابرخوردی وابسته هستند. در هنگام رویداد فاز ادیاکاران، حاکم‏‌شدن سازوکار زمین‌ساختی کششی پس از برخورد خشکی‌های شمالی با گندوانا با تحریک سنگ‌کره و کاهش فشار، شرایط را برای ذوب‏‌بخشی پوستة قاره‌ای و پیدایش ریولیت‌های علمدار در راستای پهنة برخوردی در کوه‌های میشو فراهم کرده است.